بادام زمینی
FAO Code: 0242 (Groundnuts, with shell)
HS Code 120242 Groundnuts, shelled
بادام زمینی (Arachis hypogaea) (آراکیس هایپوگیا) با نامهای گراندنات ، گوبر ، پیندار و مانکینات و فول سودانی (باقلای سودانی) ، پسته شامی ، پسته زمینی (ترجمه لفظی pistache de terre فرانسوی)، بادام کوهی مونگ فلی (هندی: moongaphali –मूंगफली) و در سوریه به نام فستقالعبید هم شناخته میشود. بادام زمینی از گونه حبوبات (لگوم کروپ) است که عمدتاً برای دانه خوراکی آن تولید میشود. بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می شود. خاک نرم و مرطوب ، آب شیرین و هوای گرم نسبتاً مرطوب ، مناسبترین شرایط برای بادام زمینی است.
بادام زمینی هم در دسته غلات (حبوبات دانهای – legume Grain) و هم به سبب روغن بسیار در دسته گیاهان روغنی (Oil Crop) طبقه بندی میشود. بر خلاف سایر غلات ، دانه بادام زمینی زیر زمین رشد میکند. منشاء اصلی این گیاه، آمریکای جنوبی و در منطقهای به نام گرانچاکو در کشور برزیل بوده است.
بادام زمینی در اغلب نقاط جهان در حاشبه رودخانهها کشت میشود. در ایران نیز در گیلان در حاشیه رودخانه سفیدرود در پارسآباد زمینهای حاشیه رودخانه ارس و در گلستان در نزدیکی گرگانرود و رودخانه اترک مناسبترین مناطق برای کشت بادام زمینی در نظر گرفته شده است.
بادام زمینی در آمریکا خوراک بسیار محبوبی است و حدود 1 میلیون تن مصرف و 2.8 میلیون تن تولید میشود. بیشترین رقم تولیدی بادام زمینی که عملکرد بیشتری نسبت به سایر ارقام دارد رقم رانر (Runner Peanut) است. رانر از رقم غالب دیگر یعنی ویرجینیا کوچک تر ولی خوشمزه تر است.
در ایالت جورجیا رقم رانر بیشتر از سایر ایالتها کشت میشود.
مشخصات فیزیکی بادام زمینی
بادام زمینی در بازار به چند شکل عرضه می شود.
- پوست گیری نشده unshelled
- پوست گیری شده با پوست قرمز – shelled یا kernel
- پوست گیری شده و سفید (که بیشتر برای کره گیری استفاده می شود)
وزن کرنل بادام زمینی (آجیل خوراکی) نسبت به بادام زمینی با پوست سخت حدود 65 تا 75 درصد است. یعنی 25 تا 35 درصد آن را پوست سخت تشکیل میدهد.
گرچه بادام زمینی بدون تفت داده شدن (خام) هم در بازار وجود دارد اما اغلب بادام زمینی موجود در بازار تفت داده شده است و بادام زمینی خام بعنوان بذر در بازار عرضه می شود.
وزن حجمی یا همان bulk density بادام زمینی پوست گیری نشده یا unshelled ٠/٢۵ تا ٠/٣ گرم بر سانتی متر مکعب g/cm3 است.
وزن حجمی بادام زمینی پوست گیری شده یا shelled برابر ٠/۶ تا ٠/٧ گرم بر سانتی متر مکعب است.
وقتی بادام زمینی تبدیل به کره بادام زمینی شود وزن حجمی بین ١/١ تا ١/٣ گرم بر سانتی متر مکعب می شود که از آب سنگین تر است.
دانسیته روغن بادام زمینی در دمای اتاق ٢٠ درجه سانتی گراد بین ٠/٩١ تا ٠/٩٣ گرم بر سانتی متر مکعب است که از آب سبک تر است.
ماده جامد بادام زمینی که پس از روغن گیری باقی می ماند و به آن کنجاله بادام زمینی peanut meal یا کیک بادام زمینی می گویند دانسیته ای بین ١/٣ تا ١/۵ گرم دارد. با بررسی این مشخصات فیزیکی به راحتی می توان علت جدا شدن روغن کره بادام زمینی را یافت
سایر مشخصات فیزیکی بادام زمینی و کره آنرا می توانید در مقالات رئولوژی کره بادام زمینی ببینید.
کنترل کیفی بادام زمینی بر اساس استاندارد DDP36
کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای اروپا UNECE طبقه بندی کیفی و مشکلات مربوط به بادام زمینی را در پوستر زیر نشان میدهد. در ضمن متن استاندارد را نیز می توانید در سایت سند UNCEC DDP36 مطالعه فرمایید. نمونه برداری از محموله بر اساس “سند دستورالعمل نمونه برداری” انجام میشود.
حقایق غذایی
محتوی در 100 گرم بر اساس اطلاعات سایت کتابخانه ملی آمریکا FoodData Central
- آب 4.82 گرم
- انرژی (فاکنورهای عمومی اتواتر) 588 کیلوکالری
- انرژی (فاکنورهای خاص اتواتر) 551 کیلوکالری
- نیتروژن 4.25 گرم
- پروتئین 23.2 گرم
- لیپید کل (چربی) 43.3 گرم
- خاکستر 2.2 گرم
- کربوهیدراتها
- کربوهیدرات ، مختلف 26.5 گرم
- فیبر کل مغذی 8 گرم
مواد معدنی
- کلسیم (Ca) 49 میلی گرم
- آهن (Fe) 1.55 میلی گرم
- منیزیم (Mg) 180 میلی گرم
- فسفر (P) 380 میلی گرم
- پتاسیم (K) 636 میلی گرم
- سدیم (Na) 1 میلی گرم
- روی (Zn) 2.78 میلی گرم
- مس (Cu) 0.46 میلی گرم
- منگنز (Mn) 1.68 میلی گرم
- سلنیوم (Se) 17.8 میکروگرم
علاوه بر اینها بادام زمینی با پوست قرمز مقدار قابل توجهی آنتی اکسیدان رزوراترول دارد.
بادام زمینی در ایران
بادام زمینی در ایران برای سالهای طولانی و تا سال 98 تقریبا در 3500 هکتار از زمینهایی که خاک سبک یا لومی و شنی دارند کشت میشد. حدود 2800 هکتار از زمینهای استان گیلان به کشت این محصول اختصاص داشت. در حال حاضر با اقدامات ترویجی ، استانهای گلستان و اردبیل هم سطح کشت قابل توجهی را به این محصول اختصاص دادهاند. دشت مغان به سبب نوع خاکی که دارد بادام زمینی با شیرینی طبیعی تولید میکند. گزارشهای داخلی حاکی از آن است که 8000 هکتار از زمینهای استان اردبیل که بیش از 7000 هکتار آن در پارس آباد مغان قرار دارد به کشت بادام زمینی اختصاص یافته است. برآورد میشود هم اینک در کشور حدود 11،000 هکتار از اراضی زیر کشت بادام زمینی قرار داشته باشد و بر اساس متوسط عملکرد 4 تا 5 تن در هکتار به نظر میرسد تولید کشور به 50،000 تن در سال نزدیک شده باشد. آمارهای جهانی اما همان رقم 11،000 تن تولید در سال را نشان میدهند که به نظر میرسد هنوز به روز نشدهاند. مزیت محصولات مغان نسبت به سایر نقاط کشور این است که این محصول به سبب یک سیستم قدیمی که کشاورزان مغان به آن عادت کردهاند، از کیفیتی بالاتر برخوردار است و سم و مواد شیمیایی کمتری دارد. رعایت نوبت و تناوب کشت و تغییر دورهای محصول رمز سلامت محصولات مغان است که در مغان نهادینه شده است.
شهرستان آستانه اشرفیه منطقهای در شرق استان گیلان، در مجاورت رودخانه سفیدرود واقع شده و رسوبات حاصل از این رودخانه خروشان موجب شده تا این شهرستان از وجود خاکی سبک، با کیفیت و حاصلخیز برخوردار شود. وجود چنین خاک مستعد و مرغوبی که در دیگر نقاط گیلان و کشور نمیتوان نظیرش را یافت که این منطقه را به کانون اصلی کشت و تولید بادام زمینی تبدیل کرده و هنوز مقادیر عمدهای از بادام زمینی مورد نیاز کشور را تولید و به بازارهای مصرف عرضه میکند.
کشت بادام زمینی همه ساله در اوایل اردیبهشت ماه در ۲ هزار و ۵۰۷ هکتار از زمینهای این شهرستان (زمینهای مرطوب) آغاز و محصول آن نیز در اواخر شهریور ماه برداشت میشود.
ارقامی که در ایران کشت میشود. رقم «گلي» و در برخی مزارع رقم «نورت کارولینا 2» و در برخی مناطق رقم «ترکیه» کشت میشود.
قیمتهای جهانی بادام زمینی
قیمت بادام زمینی غلاف در کشورهای مختلف متفاوت است. در حال حاضر بادام زمینی کرنل (بدون غلاف با پوست قرمز) در هند قیمت پایینی دارد و حدود 0.78 دلار در هر کیلوست در حالی که در برزیل 1.62 دلار و در چین 1.38 دلار هست. پیش بینیها حاکی از آن است که در ایران بادام زمینی کرنل (بدون غلاف) در مهر امسال (1402) که محصول جدید وارد بازار میشود حدود 60،000 تومان باشد که تقریباً معادل 1.2 دلار در هر کیلوست.
بادام زمینی در آمریکا از قیمت نسبتاً پایینی برخوردار است و حدود 0.46 دلار به ازای هر کیلو در سال 2020 معامله میشد.
تولید جهانی بادام زمینی
بادام زمینی غلاف دار با کد تعرفه (هماهنگ گمرکی) 120242 شناخته می شود.
HS Code 120242 Groundnuts, shelled (excluding seed for sowing, roasted or otherwise cooked)
در سال 2020 تولید جهانی این محصول 53.4 میلیون تن (غلافدار – Shelled) ثبت شده است.
- چین 18 میلیون تن
- هند 10 میلیون تن
- نیجریه 4.5 میلیون تن
- آمریکا 2.8 میلیون تن
- سودان 2.8 میلیون تن
- سایر کشورها 15.3 میلیون تن
تجارت این محصول در اتحادیه اروپا بر اساس استاندارد DDP36 (سند 36 محصولات خشک و خشک شده – Dry and Dried Produce – Standards) انجام میشود.
منابع:
- Wikipedia
- چشم انداز بادام زمینی 2024 – دانشگاه جورجیا
- استاندارد تجارت بادام زمینی در اتحادیه اروپا – سند DDP36 سازمان ملل UNECE
- FoodData Central
- Tridge
- باشگاه خبرنگاران جوان
- ترنم سبز
- فریاد ارس
- تی یاور